Twórczość 86-cio letniego Yrjö Kukkapuro jest prawdziwą podróżą przez fiński design. Jego prace składają się na katalog, który podsumowuje ruchy artystyczne i globalne zmiany gospodarcze ubiegłego wieku. W latach 50. zakwalifikował się jako projektant przemysłowy, a był to złoty wiek w fińskim designie dzięki Alvarowi Aalto, Kajowi Franckowi i im podobnym. Następnie był świadkiem plastikowej rewolucji lat 60., by dwadzieścia lat później uczestniczyć w ponowoczesnej rebelii lat 80. Wykorzystał rozwój technologii cięcia CNC w latach 90. i wtedy przeniósł produkcję do Chin. Od roku 2000 cieszy się tam sławą, czerpiąc korzyści z rewolucji cyfrowej i początku globalizacji. Każda nowa dekada służy pogłębieniu jego reputacji i utrwaleniu jego spuścizny jako jednego z wielkich mistrzów nowoczesnego designu.
Fiński design w fińskiej przestrzeni
Prawie każda szkoła, gabinet lekarski, muzeum i lotnisko w Finlandii, wcześniej lub później, wyposażone były w krzesła Kukkapuro. Zresztą dzieje się tak do dziś, czego przykładem może być helsińska biblioteka centralna Oodi. Ukończona przez architektów ALA w 2018 roku, a umeblowana krzesłami, których projekty mają już po kilkadziesiąt lat. Wystarczy wymienić choćby fotel CNC, czy fotel bujany A500, które znajdziemy w czytelni na drugim piętrze. W miejskiej bibliotece Kaisa natomiast wykorzystano inne jego krzesła: Karuselli i Moderno. Kukkapuro zawsze powtarza, że
Stworzenie bestsellera to marzenie.
Teraz można powiedzieć z całą pewnością, że temu projektantowi udało się spełnić marzenie, ale z pewnością dużą rolę odegrała tu także jego druga połowa. Yrjö i Irmeli poznali się, gdy oboje byli studentami helsińskiej szkoły artystycznej Ateneum i pobrali się w 1956 roku. Kukkapuro studiował projektowanie mebli i jako jedyny na kursie wiedział, jak robić prototypy. Zawdzięczał to dzieciństwu we wschodniej Finlandii, gdzie mógł budować łodzie i rowery z ojcem oraz szyć z matką.
Fiński design według Kukkapuro
Po ukończeniu studiów założył warsztat o nazwie Moderno i stworzył gamę kolejnych mebli, łóżek i sof o typowo nordyckim wyglądzie. Zamówienie architekta na stworzenie krzesła i podnóżka dla nowego sklepu z butami w Helsinkach doprowadziło do serii Moderno. Z biegiem lat seria rozrastała się i finalnie zmieniła w przełomową kolekcję Kukkapuro. Do dziś jego projekty produkuje Lepo Product w Finlandii oraz Avarte w Chinach. Jednak to co najważniejsze w dziełach Kukkapuro opisuje Juhani Lemmetti, kolekcjoner Kukkapuro i założyciel galerii Lemmetti w Helsinkach:
Siedzenie na krześle Kukkapuro jest jak terapia. Projektuje z myślą o dolnej części pleców. Yrjö myśli o wszystkim – formie, funkcji, ergonomii, kolorze. Jest pomysłowy, ale także praktyczny. Dla mnie jest jednym z najważniejszych projektantów na świecie
Kukkapuro współpracuje z Lemmetti przy tworzeniu limitowanych edycji dwóch krzeseł i stołu do nowej serii Color Experiment od 2015 roku. Lemmetti zbiera krzesła Kukkapuro od 30 lat i zgromadził ponad 40 prototypów, elementów eksperymentalnych i produkcyjnych. Czwarte krzesło Color Experiment pojawi się w galerii na wiosnę.
Obsesja Yrjö Kukkapuro
Ta obsesja na punkcie postawy, wygody i odpowiedniej postawie ciała oznacza, że dopracowanie krzesła może zająć lata. Jak mówi sam twórca:
Zauważyłem, że robienie mebli ma wymiar fizjologiczny i naukowy i od tego czasu stanowi to część wszystkiego, co robiłem.”
Prowadząc badania nad krzesłem Karuselli, Kukkapuro owinął się drutem, wykonał gipsowy odlew swojego ciała w pozycji leżącej. Rzeźbił tak długo, aż nie był zadowolony z jego formy, a następnie zbudował prototyp z włókna szklanego. W wyniku czterech lat eksperymentów krzesło Karuselli weszło do produkcji w 1964 roku i odniosło natychmiastowy sukces. Terence Conran okrzyknął to najbardziej wygodnym krzesłem, na jakim kiedykolwiek siedział. Model pozostaje w produkcji u fińskiego producenta Artek.
Również Irmeli pomagała mu w pracy służąc jako „model testowy”, a ponieważ jest o wiele drobniejsza od projektanta, pozwalała mu doskonalić efektywność krzesła. Jednak dzięki jej wyuczonemu zawodowi grafika, najbardziej zawdzięcza jej spojrzenie na kolor. Jej cenny wkład obserwujemy szczególnie w kolekcji Experiment z lat 80. Seria oparta na sklejce brzozowej i stalowych krzesłach, stołach i sofach z podłokietnikami i nogami w odważnych kolorach.
Dzisiaj fiński design wciąż opiera się na kreatywności Kukkapuro, do jego pracowni trafia właśnie nowy prototyp zwany „prostym”. Nazwa wynika z założenia projektanta, aby stworzyć „najprostsze krzesło na świecie”. Dzięki czarnemu skórzanemu siedzeniu, oparciu z czarnej sklejki i stalowej ramie, ma szansę zrealizować tą ideę. Jednak prototyp czekają jeszcze kolejne poprawki w realizującym od 20 lat projekty Kukkapuro chińskim Avarte.
Fiński design w chińskiej skali
Kukkapuro po raz pierwszy wyjechał do Chin w 1997 roku, na zaproszenie architekta i uczonego Fanga Hai. Miał tam prowadzić wykłady na temat współczesnego projektowania na uniwersytetach. To był początek nowego rozdziału. Tam współpracował z mistrzem stolarskim Yin Hongqianem przy tworzeniu kolekcji East West. Ta seria krzeseł łączy czyste linie z lakierowanym bambusem i stolarką chińską. Wkrótce podbiła i zalała chiński rynek, bezprecedensowo wpływając na dalsze losy Kukkapuro.
W tym samym czasie Finlandia wychodziła z recesji końca lat 80., a uwagę w domu przeniesiono na design ekologiczny. Kukkapuro stworzył kolekcję z litego drewna, pozyskanego ze starych i niepopularnych drzew. Ten ruch okazał się to strzałem w dziesiątkę, a na targach w Berlinie gratulowano mu silnego fińskiego stylu.
Kiedy Muzeum Designu w Helsinkach zaprosiło go do stworzenia serii „ekscytujących wizualnie” krzeseł w 1993 roku, Kukkapuro zaprosił do współpracy przyjaciela. Razem ze zmarłym fińskim projektantem graficznym Tapani Aartomaa stworzyli Tattooed. Kolekcję krzeseł ze sklejki ozdobili odważnymi sloganami i efektownymi motywami drzew, smoków i tygrysów.
Kolor znalazł się również na krzesłach CNC zaprojektowanych w 2008 roku na potrzeby jego retrospektywy w muzeum. W ten sposób postanowił uczcić potencjał maszyn sterowanych komputerowo. Fiński design wciąż czerpie z elastycznego i kreatywnego podejścia tego mistrza tworzenia siedzisk.
Zobacz także:
https://pointofdesign.pl/design/ball-chair-powrot-eero-aarnio/
https://pointofdesign.pl/architektura/helsinki-swiatynia-ciszy-i-spokoju/
https://pointofdesign.pl/rekomendowane/editors-picks/habitare-2019-alberto-alessi-w-finlandii/
