Aby ożywić handel w Królestwie Neapolu, królowa Joanna I przyznała w 1343 roku katalońskim blacharzom własną ulicę. Przyczyniło się to nie tylko do rozwoju wymiany handlowej i gospodarki monarchii. Po wielu stuleciach, zaowocowało też powstaniem jednego z najznakomitszych projektów w historii marki Alessi.
Mieszkający w Neapolu Riccardo Dalisi, legenda włoskiego wzornictwa przemysłowego, twórca słynnych neapolitańskich kawiarek, na co dzień żyje w atmosferze wielowiekowych tradycji rzemieślniczych, korzystając z bliskiego kontaktu z twórcami i szukając inspiracji we wciąż istniejących ulicznych warsztatach. Jego projekty są niestandardowe, baśniowe, wymykające się łatwej klasyfikacji. Wśród designerów współpracujących z Alessi, Riccardo Dalisi jest prawdopodobnie najdoskonalszym przykładem poetyckiego podejścia do projektowania – mówi Alberto Alessi.
Jedyny taki projekt w historii designu
W latach 70. Dalisi dostał zlecenie stworzenia dla marki neapolitańskiej kawiarki, a za proces projektowy został w 1981 roku wyróżniony nagrodą Compasso d’Oro. Zanim powstał ostateczny produkt, projektant stworzył ponad dwieście prototypów – każdy kolejny inny od poprzedniego, bardziej ekspresyjny, zmierzający do punktu zatracenia funkcji użytkowej i stania się dziełem sztuki. Za punkt wyjścia posłużył projektantowi klasyczny, neapolitański dzbanek do patrzenia kawy – cuccuma – bazujący nie na nacisku ciśnienia pary, ale na mocy grawitacji. Swoją pracę Dalisi rozpoczął od analizy społeczno-antropologicznej.
A później użył magii. Wykorzystując miedź i mosiądz, nadał klasycznej neapolitańskiej kawiarce rolę nośnika niesamowitych historii. Pojawiały się w nich nieziemskie stworzenia – rycerze, święci i chimery, gwiazdy i inne elementy astralne.
Wierzę, że nic podobnego nie wydarzyło się w historii designu. Aby uczcić ten niesamowity proces projektowy, wybraliśmy jeden z prototypowych projektów i z okazji jubileuszu wyprodukowaliśmy go w limitowanej liczbie 999 sztuk – tłumaczy Alessi.
Kawa i poezja
„Kawiarka z sercem i gwiazdami” – projekt efemeryczny, wyjęty z wyobraźni nieograniczonego schematami projektanta, stanowi kolejną, styczniową odsłonę jubileuszowej kolekcji „Values”, nazwaną „Poezja”.
Projekt zakładał wykorzystanie sprawdzonych materiałów: miedzi i mosiądzu, a jego wykonanie zlecono artystom rzemieślnikom z neapolitańskiej Rua Catalana – legendarnej ulicy katalońskich blacharzy (Lattonieri). W całości wykonana ręcznie, kawiarka stanowi połączenie miedzianego korpusu i dekoracyjnych, wykonanych z mosiądzu gwiazd – uchwyconych niejako w ruchu, okalających samotne serce.
Uważam, że aby być dobrym projektantem, należy w pierwszej kolejności być poetą – zauważa Alberto Alessi. Poezja to kreacja, a zadaniem projektanta jest wykreowanie czegoś, co pozwoli nam unieść się nieco ponad codzienną egzystencję i spojrzeć na nasze życie z góry.
Styczniową odsłonę jubileuszowej kolekcji marki Alessi docenią koneserzy nietuzinkowych wytworów wzornictwa przemysłowego – projekt Riccardo Dalisiego zasługuje na zaszczytne miejsce w kolekcji najważniejszego designu.
Siła wyobraźni i moc użyteczności w ujęciu Alessi
O ile metafizyczny, poetycki projekt gwiezdnej kawiarki klasyfikuje się jako dzieło sztuki, tak lutowa odsłona kolekcji Alessi „Values” niesie propozycję dla miłośników przedmiotów nie tylko doskonale zaprojektowanych, ale też użytecznych na co dzień. Mimo efemerycznej, przywodzącej na myśl ulotną ideę nazwy, dziadek do orzechów „Farfalle” (wł. motyl) skrywa w sobie potężną siłę.
Projekt Enzo Mari powstał pod koniec lat 90., ale nie został wówczas zrealizowany. Powrót do jego idei z okazji 100-lecia marki Alessi jest hołdem złożonym jednemu z największych mistrzów włoskiego designu, zmarłemu w październiku 2020 roku.
Enzo Mari słynął z bezkompromisowego podejścia do projektowania. Swoje krytyczne spojrzenie realizował w idei praktyczności i „Rzeczowości” produktu – tak też właśnie nazywa się lutowa odsłona jubileuszowej kolekcji Alessi. Dlaczego?
Jak mówi Alberto Alessi: w jego projektach nie ma nic zbędnego, ani niepotrzebnie dekoracyjnego. Każdy z nich posiada swoją precyzyjną logikę, w każdym jest dążenie do esencji, głębokiej istoty przedmiotu i prawdziwej racji bytu.
W poszukiwaniu inspiracji do swoich projektów, Mari odwoływał się do rzeczowych aspektów konkretnych mechanizmów, przedmiotów i gestów. W przypadku dziadka do orzechów „Farfalle” jest to analogia do zapożyczonego z warsztatu mechanicznego ruchu dokręcania śruby motylkowej i zaciskania jej, aż… do zgniecenia orzecha. Minimalistyczna, pozbawiona zbędnych elementów dekoracyjnych forma projektu połączona jest z wyjątkową trwałością polerowanej na połysk stali nierdzewnej. Prostota wykonania, żelazna logika użyteczności i niepodważalna trwałość – to mocne argumenty za tym, że pozornie delikatny „Farfalle” realizuje słynne założenia projektowe legendarnego Enzo Mari: dekantacji, usunięcia wszystkiego, co jest bezużyteczne lub fałszywe. I pozostawia nas z czystą esencją doskonałego designu.
Siła i efemeryczność. Dekoracyjność i pragmatyczność. Ulotność idei, kontra moc funkcjonalności. Poezja vs. Rzeczowość.
W jubileuszowej kolekcji „Values”, Alessi eksploruje wszelkie aspekty projektowania. Nie poznaliśmy jeszcze wszystkich – kolejne karty włoska marka odsłoni w najbliższym czasie. Jakie? O tym z pewnością warto będzie się przekonać.
Zobacz także:
Mistrzowie włoskiego wzornictwa – Alessi – wywiad
