Wenecki Fondaco dei Tedeschi to nie tylko historyczny obiekt ale także miejsce w którym luksus spotyka się z wyrafinowaną architekturą i designem. Nowe, ważne miejsce na mapie „miasta na wodzie”.
Wszystkim dobrze znane, uwieczniane na zdjęciach, obrazach czy pocztówkach, pokryte patyną, podniszczone pałace, wpisane do dziedzictwa Unesco wąskie uliczki, mosty, historyczne kościoły zdają się stać tam od zawsze. W mieście tak cennym architektonicznie prawo budowlane jest niezwykle restrykcyjne. Dzięki temu stojące tam budowle od wieków cieszą oczy turystów. Jednak ewolucja miejska jest nieunikniona. Przykładem na to może być powstanie Fondaco dei Tedeschi, kolejnego ciekawego miejsca na mapie Wenecji. To nowy dom towarowy znajdujący się tuż nad Grand Canal.
Budynek wzniesiony początkowo obok mostu Rialto w 1228 roku, spłonął w pożarze i był poddawany rekonstrukcji dwa razy. Odbudowany w końcu w 1506 roku służył wojsku Napoleona, a w 1930 roku mieściła się w nim miejska poczta centralna pod faszystowskim reżimem”, tłumaczy Ippolito Pestellini Laparelli, najmłodszy dyrektor OMA. Holenderska pracownia architektoniczna została zatrudniona w celu stworzenia wizualizacji budynku w 2009 roku, rok po tym, jak budynek został nabyty przez firmę Edizione należącą do spółki holdingowej rodziny Benetton. Nowi właściciele zastanawiali się, jak wykorzystać potencjał budynku. OMA zasugerowało otwarcie centrum handlowego. W 2014 roku Edizione wynajęło budynek luksusowemu gigantowi duty-free DFS (własność LVMH). W ten sposób Fondaco na nowo powróciło do swych kupieckich korzeni.
Nowoczesność w starych murach
„Cała historia tego miejsca jest dla nas równie ważna, poczynając od XVI-wiecznego pałacu, po dzisiejszą adaptację.”, dodaje Pestellini, koordynujący prace nad projektem razem z Remem Koolhaasem oraz architektką Silvią Sandor. To nie pierwszy raz, kiedy OMA musiała uporać się z wyzwaniem połączenia czegoś starego z nowym. Centrum sztuki nowoczesnej projektu tej pracowni The Garage Centre w Moskwie oraz Fondazione Prada w Mediolanie „to także przykład dynamicznego połączenie tego, co stare, z czymś zupełnie nowym”, pisze Pestellini. Wszystkie te obiekty, to miejsca, gdzie dzięki pracom konserwatorskim, przeszłość styka się z przyszłością. Dlatego też Fondaco dei Tedeschi jest znakomitym studium przypadku. Nosi na sobie ślady ponad pięciu wieków historii, a pracowni OMA udało się dodać mu świeżości, nowoczesności.
Zrównoważona architektura miejska
Budynek o powierzchni 9 tys. m2 – który prawie całkiem zrekonstruowano używając betonowej technologii, podczas faszystowskiego reżimu- jest także chronionym pomnikiem. Skutkiem czego wprowadzenie jakichkolwiek znaczących zmian w kształcie bryły okazało się praktycznie niemożliwe. Architekci musieli przeprowadzić niezliczone, wyczerpujące negocjacje z władzami miasta, instytucjami do spraw ochrony dziedzictwa narodowego oraz lokalną społecznością, by dostać zielone światło do działania. Ich propozycja byłą prosta: jednocześnie pielęgnując każdy aspekt budowli, wprowadzić ją w XXI wiek.
“Projekt OMA zawiera określoną liczbę nowych strategicznych udogodnień w środku budynku, takich jak windy oraz schody ruchome, które są w dzisiejszych czasach niezbędnymi elementami przestrzeni publicznej.”, mówi Pestellini. „Każde z rozwiązań pozwala klientom dogłębnie eksplorować wszystkie zakamarki budynku.”
Włoska elegancja Fondaco dei Tedeschi
Pomocne w tej eksploracji będą na pewno olbrzymie jasnoczerwone schody ruchome ze wstawkami z brązowego drewna, po wschodniej stronie budynku. Początkowo schody miały być zawieszone pod sufitem na specjalnych zawiasach i opuszczane w godzinach otwarcia domu towarowego, a podwieszane w razie, gdyby potrzebne było miejsce na organizacje imprez. „Władze miasta uznały tę propozycję za zbyt obsceniczną”, przywołuje Pestellini „więc musieliśmy się dostosować”. W pobliżu schodów, we wschodniej ścianie atrium znajduje się otwór o kształcie przypominającym odwrócony łuk, który umożliwia podziwianie hallu oraz kanału z góry.
W samym sercu Fondaco, w atrium uwagę przykuwa nowa posadzka wykonana z czerwonych oraz białych Verona i Pietra d’Istria marmurowych pasów. Są to bardzo charakterystyczne kolory dla pracowni OMA. Elementy wykończenia są tu przeważnie utrzymane w kolorach czerwonych oraz złotych. Widać je na ścianach, balustradach, schodach, terakotowych ścianach oraz podłogach lastryko, a także na bramach.
Design to nie wszystko
Budynek jest zwieńczony nowym szklanym dachem, podtrzymywanym na stalowych belkach. Na dachu znajduje się pawilon eventowy, a dookoła niego rozciąga się taras z drewnianą podłogą. Stamtąd podziwiać można pocztówkowy widok na Wenecję. Cały kompleks jest dostępny dla odwiedzających. Przestrzeń publiczna oraz natura były kluczowymi aspektami, którymi kierowali się architekci OMA. „Nie chcieliśmy, by Fondaco zamieniło się w kolejny budynek zamknięty dla odwiedzających. To jest niestety typowe dla wielu obiektów w Wenecji, począwszy od hoteli, a skończywszy na muzeach.”, mówi Pestellini.
“Są pewne regulacje dotyczące imprez publicznych w takim centrum handlowym. Dziedziniec oraz pawilon to miejsca, które będą chronione przed zbyt komercyjnymi, masowymi eventami. Władze miasta muszą najpierw wyrazić zgodę na organizację takiego wydarzenia.” Poza tego typu imprezami, dziedziniec pozostanie jednak otwarty dla turystów, nawet wtedy, gdy centrum handlowe będzie zamknięte. Będzie on pełnił funkcję krytego placu miejskiego.
Pracownia OMA, odpowiedzialna za renowację budynku, nie pracowała nad projektami dotyczącymi wnętrz sklepów. Dlatego, też w celu zachowania podobnego stylu całego budynku, projektanci poprosili właścicieli sklepów, by dostosowali się do pewnych zasad całej koncepcji budynku, jak na przykład niezasłanianie okien wystawowych. Osoby odpowiedzialne za aranżację poszczególnych sklepów, mieli nie lada wyzwanie, by wnętrze zaprojektować tak, by z całym centrum handlowym stanowiły jedność.
Dzień otwarcia Fondaco dei Tedeschi, 1 października 2016, rozpoczyna całkiem nowy rozdział w historii tego budynku, jak i całej okolicy.
Zobacz także:
