Nowoczesne kanapy w ubiegłym wieku

Choć ich korzenie tkwią na różnych szerokościach geograficznych i w różnych czasach, dzisiaj nowoczesne kanapy i sofy to w zasadzie jedno. Pierwotnie sofy służyły do odpoczynku w zrelaksowanej pozycji, wywodząc się od głębokich siedzisk z wałkiem zamiast oparcia.

Natomiast na kanapach siedziało się wyprostowanym, ponieważ pierwsze tego typu meble były skrzyniami z obiciem. Jednak to kanapy zyskały z czasem funkcję spania, która nie zawsze oznacza możliwość jej rozłożenia. Obecnie producenci oznaczają praktycznie każde siedzisko mianem sofy, ale w rzeczywistości nie sposób ich odróżnić.

Od ubiegłego wieku sofa stała się podstawowym wyposażeniem domu i najważniejszym elementem salonu. Kanapy stworzone przez czołowych projektantów stały się kultowymi przedmiotami współczesnego designu. W związku z tym można je znaleźć w prestiżowych kolekcjach największych muzeów, takich jak MoMA, Centre Pompidou, Design Museum i wielu innych.

Kiedy pojawiły się nowoczesne kanapy?

Nowoczesne, czyli modernistyczne meble pojawiły się jako wyposażenie pierwszych budynków, projektowanych przez twórców tego nurtu. Oficjalne ramy modernizmu określa się na lata 1918-1975, ale jego podwaliny ustanowili już wcześniej architekci tacy jak Adolf Loos, Frank Lloyd Wright czy Henry van de Velde. Natomiast po zakończeniu pierwszej wojny światowej ten kierunek, w architekturze i designie, objął prawdziwe panowanie na arenie światowej.

W związku z tym można powiedzieć, że pierwsze nowoczesne kanapy pojawiły się za sprawą najznamienitszych nazwisk związanych z ruchem modernistycznym.

Zastosowali nowe materiały, jak metalowe rurki, by oddać poświęcić formę na rzecz funkcji. Jednak robili to z nieporównaną elegancją. Należy tu wymienić Le Corbusiera, Miesa Van Der Rohe. Także za naszą południową tworzyli wybitni projektanci – Jindřich Halabala oraz .

Ich meble przede wszystkim wyróżniały materiały, z których powstawały. Drewno zastąpiły metalowe, chromowane konstrukcje, zrezygnowano również z jakichkolwiek dekoracji. Właśnie tak wyglądały nowoczesne kanapy w latach 30. XX wieku.

Różnorodność modernistycznych interpretacji

Wkrótce okazało się, że modernizm potrafi przyjmować przeróżne formy, choć zawsze i wszędzie dyktowała je funkcja. Wystarczy przyjrzeć się pracom Finna Juhla, które początkowo przyjęto bardziej niż chłodno.

Niemiec z urodzenia, Szwed z adopcji, Otto Schulz połączył w swoich meblach tradycyjne motywy z nowoczesną estetyką. Po kilku młodzieńczych doświadczeniach otworzył w 1920 roku firmę meblową Boet w Götebergu. Wszystkie jego projekty cechują proste linie i poszukiwanie harmonii w niecodziennym połączeniu stylu nowoczesnego i dekoracyjnego.

Klint miał wybitne wyczucie proporcji i przestrzeni, stworzył „ludzkie meble” w oparciu o badania ludzkiego ciała. Przestudiował zastosowania przedmiotu w porównaniu z jego formą i odnowił duński projekt mebli, udoskonalając tradycję i doskonaląc przedmioty w odniesieniu do ich podstawowego przeznaczenia.

Klint był również świadomy relacji projektów z otoczeniem, twierdząc, że jego prace nigdy nie dominują w przestrzeni, ale łączą formę i funkcję dla większej całości. We wszystkich swoich pracach kładł nacisk na przejrzysty, logiczny projekt, czyste linie, najlepsze materiały i doskonałe wykonanie.

Design skandynawski

Josef Frank, urodzony w Austrii, szwedzki projektant, znany jest z rewolucyjnego i niekonwencjonalnego stylu, który kwestionował funkcjonalizm. Pracując w dziedzinie projektowania mebli i tekstyliów zaproponował rzeczywiste i głębokie myślenie swobodne.

U podstaw jego badań leżały wartości takie jak wygoda, intymność, bogata kolorystyka i naturalne inspiracje. Płodny projektant, zrealizował ponad tysiące projektów dla szwedzkiej firmy Svenskt Tenn.

Modernizm organiczny

Promotor synergii nowoczesności, rzemiosła i funkcjonalności, Hans Wegner to czołowa postać skandynawskiego organicznego modernizmu. Jego obsesja na punkcie projektu idealnego siedzenia doprowadziła do stworzenia ponad 500 szkiców prototypów. Ujawnił również swój talent stolarski, a także interpretatora ekspresyjnego i rzeźbiarskiego funkcjonalizmu.

Midcentury design

Architekci i projektanci Bauhausu wyemigrowali do Ameryki w wyniku zmian gospodarczych w Niemczech po drugiej wojnie światowej. To oni zapoczątkowali ruch projektowy znany jako Mid-Century Modern.

Charakteryzuje się on prostotą i funkcjonalnością. Chociaż istnieją pewne spory co do tego, kiedy rozpoczął się ten okres, trwał on mniej więcej od połowy lat 30. do połowy lat 60. Jednak ponadczasowa jakość stylu nieustannie przemawia do dzisiejszej publiczności.

Podobnie jak w przypadku wojny, zmieniające się gospodarki i postęp technologiczny również wpływają styl życia i potrzeby ludzi. Po drugiej wojnie światowej nastąpiła ekspansja miast i suburbanizacja w USA.

Wraz z tym pojawił się popyt na nowoczesne wyposażenie nowych, szybko budowanych domów. Postęp technologiczny doprowadził do produkcji i rozwoju szeregu nowych materiałów. Umożliwiło to odkrywanie nowych faktur i efektów, kolorów, a nawet nowych form.

W Ameryce Herman Miller stał się synonimem „nowoczesnych” mebli i pracował z takimi ludźmi jak George Nelson, Charles i Ray Eames. Knoll to kolejna firma znana z klasycznych mebli z połowy XX wieku.

Jednak wśród twórców tego stylu wymienić należy również Edwarda Wormleya, Eero Saarinena, Harry’ego Bertoię, Arne Jacobsena, Eileen Gray, Isamu Noguchiego, Vernera Pantona, Jensa Risoma i Alexandera Girarda.

Pierwsze nowoczesne kanapy w wykonaniu mistrzów włoskiego wzornictwa

W swojej długiej karierze Gio Ponti badał sztukę, architekturę i design z niewyczerpaną ciekawością, nadając życie bardzo osobistej wizji przestrzeni, którą nazywamy domem. Umiejętnie odczytywał gusty współczesnych, nieustannie je interpretując. W ten sposób projektował przedmioty, które potrafią zachwycić duszę współczesnego człowieka.

Statki, hotele i pociągi stały się jego warsztatami nowoczesności, idealnym zestawem do ekspresji jego nowatorskiej i artystycznej twórczości. Dla niego praca projektanta była bardziej pasja niż zawodem. Właśnie z tego powodu nigdy nie przestawał szukać punktu styku piękna, formy, funkcjonalności i wyobraźni.

Urodzony na Sycylii, ale wychowany w Como, Ico Parisi przyczynił się do rozpowszechnienia swobodnego stylu z niewyczerpaną żyłką twórczą. Dzięki kontaktowi z rzemieślnikami i producentami z Brianza i Como, tworzył meble charakteryzujące się odważnymi konstrukcjami i techniczną doskonałością. Styl zawsze dążący do jedności między sztukami.

Prace Franco Albiniego przywołują nową koncepcję nowoczesności, „artystyczny racjonalizm”. Można go odnaleźć w jego poszukiwaniu harmonii, w klasycyzmie proporcji oraz w ciągłej równowadze między rygorem a poetycką fantazją.

Począwszy od lat 40-tych wykonał kilka prototypów i unikatowych elementów do szeregu domów prywatnych, których sukces potwierdziło wprowadzenie ich później do produkcji przez ważne włoskie firmy, w tym Poggi i Cassina.

W stronę produkcji masowej

Marco Zanuso, będący jednym z inicjatorów przejścia od rzemiosła do przemysłu, był również jednym z pierwszych, którzy zastosowali nowe materiały i technologie w przedmiotach codziennego użytku.

Zdobywca złotego medalu na IX Triennale w Mediolanie – fotel Lady, zrewolucjonizował samą koncepcję siedzenia. Zastosowanie gumy piankowej i taśmy elastycznej, a także oddzielna konstrukcja części i ich późniejszy montaż, to narodziny nowoczesnych mebli tapicerowanych.

Według Gianfranco Frattiniego, produkt powinien być tworzony w ścisłej współpracy z produkcją. Uważał ją za prawdziwe laboratorium do eksperymentowania z kształtami i materiałami.

Drewno stanowiło ulubiony materiał do tworzenia świata piękna i surowości. Jego pasja do pracy w bliskim kontakcie z ostatecznymi twórcami zaowocowała współpracą z dużymi włoskimi firmami, zarówno w branży meblarskiej, jak i oświetleniowej.

Carlo De Carli chciał nadać kształt „przestrzeni pierwotnej”, a mianowicie przyjaznemu i harmonijnemu miejscu, w którym obszary i przedmioty są zjednoczone we wzajemnej relacji. Jego meble cechuje idealna równowaga pomiędzy mądrością projektową, techniką wykonawczą i jakością materiałów, co uczyniło go promotorem odnowy włoskiej produkcji mebli.

Z Europy do Brazylii

Achillina Bo, włoska, naturalizowana brazylijska architektka, kuratorka i dziennikarka, kształciła się w Rzymie i Mediolanie. Tutaj pracowała z Gio Pontim i wieloma znanymi aktorami włoskiej racjonalistycznej panoramy.

W 1946 roku wraz z mężem Pietro Marią Bardim, przeniosła się do Brazylii, gdzie zetknęła się z postępową elitą kulturalną, w tym z architektem Giancarlo Palantim, z którym założyła Studio d’Arte e Architettura Palma. Duet stał się prekursorem w projektowaniu nowoczesnych mebli, które ściśle łączyły lokalne aspekty kulturowe i materialne Brazylii.

Europejczycy z urodzenia i Brazylijczycy z wyboru, Martin Eisler i Carlo Hauner rozpoczęli współpracę artystyczną od otwarcia Galerii Artesanal w São Paulo w 1953 roku, a później założyli firmę Forma.

Brazylijskie doświadczenia stanowiły okazję do pogłębienia wiedzy o drewnie tropikalnym i metodach obróbki różnych materiałów, w tym żelaza i rattanu. Ich wyrafinowane meble cechowała zmysłowa estetyka połączona z materialną naturalnością.

W swoich meblach Giuseppe Scapinelli – brazylijski projektant włoskiego pochodzenia – pokazał modernistyczną tożsamość, nie rezygnując z klasycznej żyłki.

Jego repertuar dekoracyjny charakteryzuje się miękkimi krzywiznami, materialną ekspresją i energicznymi liniami, które nadają jego pracom rzeźbiarski wymiar wykraczający poza prostą funkcjonalność. Elegancki i rzeźbiarski design sprawił, że zyskał sławę na całym świecie.

Nowoczesny design w wydaniu południowoamerykańskim

Ojciec brazylijskiego modernizmu, Joaquim Tenreiro, był pierwszym projektantem, który zaproponował za granicą współczesny brazylijski styl. Będąc wielkim koneserem drewna i technik jego obróbki, badał potencjał drewna tropikalnego.

Odkrywał na nowo również inne naturalne materiały odpowiednie dla brazylijskiego klimatu, w tym trzcinę. Pozwoliło mu to na tworzenie elementów designerskich charakteryzujących się oryginalną estetyką i harmonijnymi objętościami. Wśród jego kultowych produkcji znajdują się stoły z malowanym szkłem retro i krzesło Três Pés, wspaniały przykład drewnianego rzemiosła.

Uważany za ojca brazylijskiego designu, Sergio Rodrigues przyczynił się do zdefiniowania rozpoznawalnej na całym świecie brazylijskiej tożsamości. Korzenie jego pracy tkwią w zamiłowaniu do lokalnych lasów i ich zdolności do „przenoszenia ducha lasu na produkt”. Po założeniu firmy Oca jego misja stała się jeszcze wznioślejsza. Pragnął bowiem tworzyć meble o zmysłowych i wyrafinowanych liniach, które uosabiają ducha społeczeństwa otwartego na postęp przemysłowy.

Nowoczesne kanapy w modernistycznej Brazylii

Zanine Caldas, samouk projektant, działał samodzielnie i często płynął pod prąd. Wraz z firmą Móveis Artisticos Z oferował tanie elementy charakteryzujące się nowoczesnym designem, dzięki zastosowaniu niezbadanego jeszcze wówczas materiału, czyli sklejce.

W późniejszych projektach Zanine Caldas wykazywał jednak bardziej elementarne podejście. Eksperymentował z dłutowaniem bezpośrednio z ogromnych pni, tworząc organiczne i rzeźbiarskie meble.

Branco e Preto to firma, która działa od 1952 roku przez około dziesięć lat. Nazwa wybrana przez młodych brazylijskich architektów Miguela Forte, Jacoba Ruchtiego, Plinio Groce, Roberta Aflalo, Carlosa Millana i chińskiego Che Y Hwa dla ich firmy projektowej w dosłownym tłumaczeniu oznacza „czarno-biały”.

Powstała w odpowiedzi na potrzebę wyposażenia w innowacyjnym stylu powierzonych im projektów domów. Firma szybko zasłynęła z wysokiej jakości mebli i nienagannych wykończeń. Nowoczesne kanapy w ich wykonaniu zrywały z tradycją, proponując w zamian wyrafinowany i modernistyczny design.

Rewolucyjne lata 70-te

Carlo Scarpa odegrał fundamentalną rolę w panoramie współczesnej architektury. Z łatwością przechodził od projektów architektonicznych do aranżacji, od designu po prace ze szkła. Jednak zawsze wyróżniał się umiejętnością łączenia miłości do materiałów z głęboką dbałością o szczegóły. Znacząca była jego współpraca z Dino Gaviną. W jej wyniku powstała kolekcja Ultrarazionale, wyrażająca potrzebę uwolnienia się od ograniczeń współczesnego ruchu. Zwycięstwo pomysłowego geniuszu nad zimnym racjonalizmem.

Określeni eleganckim i wyrafinowanym gustem, Afra Bianchin i Tobia Scarpa rozpoczęli współpracę przy projektowaniu fotela Pigreco. Nota bene działali dla pracowni mebli designerskich prowadzonej przez Franco Albiniego (1959). Głębokie, niemal fizyczne połączenie z materiałami poprowadziło projektantów do wielu ważnych osiągnięć, w tym nagrody Compasso d’Oro dla fotela Soriana. Ich historyczna współpraca z Maxalto dała życie kultowym i ponadczasowym produktom.

Ośmiokrotnie nagrodzony Compasso d’Oro, Mario Bellini w swojej karierze eksperymentował z nowymi formami mebli tapicerowanych. W rezultacie tworzył oryginalne i awangardowe projekty.

Uznana za ikonę designu, nowoczesna kanapa Le Bambole, zaprojektowana dla B&B, oferuje całkowicie pozbawione struktury siedzisko, „nie pokryte tkaniną, ale wbudowane w tkaninę”. Nowatorska i ponadczasowa okazała się również kolekcja Camaleonda, ponieważ każdy element modułowy może być używany oddzielnie i niezależnie od siebie.

Ikony designu wiecznie żywe

Nowoczesne kanapy potwierdziły swą ponadczasową wartość, którą potwierdzają ceny z przytaczanych portali aukcyjnych i sprzedażowych. Modernizm obronił się więc, ale to nie tylko skarby z przeszłości. Ikoniczne modele powracają do łask, lub nigdy ich nie utraciły.

Producenci sięgają do archiwów, aby zaczerpnąć ze sprawdzonych przepisów na przyciągnięcie klientów. Reedycje znaczących projektów to w ostatnich latach norma, natomiast nowoczesne kanapy dzisiejszych mistrzów designu niejednokrotnie do złudzenia przypominają to, czym publiczność zachwycała się już 50, 60 czy nawet 80 lat temu.

Zobacz także:

https://pointofdesign.pl/przewodnik-po-markach/flexform-home-at-last-ponadczasowe-sofy-wloskie/

https://pointofdesign.pl/przewodnik-po-markach/poltrona-frau-i-kolekcja-archetypow-fotela/

https://pointofdesign.pl/design/sofa-dock-inspiracja-stylem-wschodnim/